Leren van fouten is voor maatschappelijke organisaties noodzaak. Maar ze communiceren er zelden over. Een gemiste kans.
Maatschappelijke organisaties hoor je nooit over fouten die ze maken, over mislukte projecten, over de weerstanden waar ze tegenop lopen.
Waar gaat het over? 20 tot 30 procent van alle hulpprojecten zou mislukken. Volgens de website Open over ontwikkelingssamenwerking blijkt uit syntheseonderzoek van de OESO dat meer dan 75 procent van de ontwikkelingsprojecten zijn directe doelstelling haalt. Meestal gaat het om tastbare projecten. Dat veel projecten mislukken, schaart de website onder de categorie ‘borrelpraat’! Alsof er iets te ontkrachten valt.
Failure Report
Nee, dan het Canadese Engineers Without Borders (EWB). Het publiceert sinds 2009 jaarlijks, los van het jaarverslag, ook een Failure Report. Dat van 2013 bevat maar liefst 28 pagina’s.
Het is interessante lectuur, met goed geschreven herkenbare fouten plus leerpunten. Zo biecht het team dat de Nationale Conferentie 2013 voor EWB zou organiseren op dat het, als team ‘onprofessioneel’ was. “We lieten alles aankomen op het laatste moment. We deden beloftes die we niet waarmaakten. Ons gebrek aan professionaliteit hinderde onze dromen en heeft onze zakelijke relaties beschadigd.” CEO George Roter meldt dat-ie veel te hard werkt, waardoor zijn leiderschap anders uitpakt dan hij had gehoopt. Daardoor heeft hij de neiging nóg harder te werken en ‘straft’ hij zichzelf door vakanties af te zeggen en bezoeken aan zijn ingenieurs in Afrika te schrappen. Hij wil leren zijn werk beter te delegeren, anderen te vertrouwen. Vandaar dat hij komende december, topdrukte voor EWB, een maand vrij neemt.
Briljante mislukkingen
In Nederland bestaat het Instituut voor Briljante Mislukkingen, dat ook een award uitgeeft (of uitgaf: de laatste award is meer dan een jaar oud) voor het beste leermoment in Ontwikkelingssamenwerking. De site komt uit de koker van… ABN Amro, en is gericht op het bevorderen van ondernemend denken en gedrag, waarin mislukkingen worden geaccepteerd. De gepresenteerde mislukkingen op OS-gebied worden helaas zo kaal, kort, uitgebeend en ontdaan van personen opgediend, dat ik me afvraag wat de toegevoegde waarde is.
Organisaties kunnen volgens mij op tenminste vier terreinen winst boeken door eerlijk over hun fouten of mislukkingen te communiceren.
1. Transparantie
Transparantie gaat over openheid, zichtbaarheid en toegankelijkheid van een organisatie. Daar horen ook fouten en mislukkingen bij. Belastingbetalers en donateurs hebben er recht op te weten wat met hun geld is bereikt, en wat niet.
2. Lerend vermogen
Je kunt pas over fouten communiceren als je intern mechanismes hebt om ze op te sporen. Een organisatie die het lef heeft te communiceren over fouten, laat zien fouten serieus te nemen en er van te willen leren.
3. Geloofwaardigheid
Wie denkt dat alle projecten van milieu- en ontwikkelingsorganisaties daverende successen zijn, leeft onder een steen. Fouten zijn zo gemaakt, mislukkingen hangen als een zwaard van Damocles boven projecten. Geeft niks, zolang er van geleerd wordt. En over gecommuniceerd, want daarmee maakt een organisatie duidelijk niet blind te zijn voor de realiteit en er iets aan te willen doen. Wie altijd ‘hosanna’ roept, verliest zijn geloofwaardigheid.
4. Maatschappelijk debat
Openhartig over fouten en falen praten, geeft een organisatie de mogelijkheid veel meer van het interne leerproces te laten zien. De dilemma’s waarmee ze worstelt, de weerstanden die ze ontmoet, de tegenkrachten die ze oproept. Het is een manier om in gesprek te gaan met de maatschappij: dit wilden we bereiken, en hier ging het mis. Help ons, kun je er bijna aan toevoegen. Of: doneer!
Foutenpagina
Een foutenrapport zoals Engineers Without Borders jaarlijks publiceert, is misschien nog een brug te ver voor de meeste Nederlandse organisaties. Maar publiekelijk toegeven dát er fouten zijn gemaakt is al pure winst. Neem om te beginnen een foutenpagina op in het jaarverslag, zoals Water for People dat doet in zijn jaarverslag over Malawi.
Organisaties die serieus werk willen maken van verantwoording afleggen over gemaakte fouten, kunnen een kijkje nemen op Admitting Failure van Ashley Good, die bij EWB verantwoordelijk was voor het eerste foutenrapport. Download daar dan meteen de How To Guide.[:en][:]